Pewni siebie ludzie często wyrażają atrakcyjne cechy. Wydają się być spokojni, zarówno o siebie, jak i o swoją pracę. Potrafią postawić granice, rozśmieszyć, pocieszyć. Zdawać by się mogło, że zawsze wiedzą co powiedzieć, szybko też nawiązują kontakty w nowym miejscu. Wzywają do zaufania i wzbudzają zaufanie u innych. Jednak czy łatwo być pewnym siebie? Skąd bierze się pewność siebie?. Czy jest to cecha, którą każdy z nas może nabyć, czy jest może cechą wrodzoną?. Czy pewność zawsze odbierana jest przez innych pozytywnie?. Na te i wiele innych pytań odpowiemy sobie w poniższym artykule. Wyjaśnimy, czym jest pewność siebie i dlaczego jest tak ważna. Dowiemy się, jak wierzyć w siebie i jak przenosić tę wiarę na innych, abyś mógł być bardziej efektywny i szczęśliwszy w swoim życiu i pracy. Podpowiemy również, od czego zacząć by właściwie budować pewność siebie, przy jednoczesnym wzmocnieniu poczucia własnej wartości.
Jak się okazuje nie zawsze łatwo jest być pewnym siebie, zwłaszcza jeśli jesteś z natury samokrytyczny lub jeśli inni ludzie Cię podburzają. Poczucie własnej skuteczności i poczucie własnej wartości, są często używane zamiennie z pewnością siebie. Jest między nimi subtelna różnica. Zanim przejdziemy do dalszej części artykułu, warto wyjaśnić różnice między nakładającymi się koncepcjami poczucia własnej skuteczności, pewności siebie i poczucia własnej wartości.
Najczęściej cytowanym autorem na temat poczucia własnej skuteczności, jest Albert Bandura. To właśnie on, jako pierwszy przeprowadził eksperyment z Lalką Bobo. Badanie to dowiodło, że dzieci obserwują i naśladują zachowania ludzi ze swojego otoczenia. Szczególnie podkreślił, rolę uczenia się obserwacyjnego, doświadczeń społecznych i wzajemnego determinizmu w rozwoju osobowości. Według Albert Bandura, poczucie własnej skuteczności rozumiane powinno być, jako przekonania jednostki o zdolności wpływania na wydarzenia we własnym życiu.
Poczucia własnej skuteczności nabieramy wtedy, gdy widzimy, jak opanowujemy umiejętności i osiągamy cele. To z kolei stanowi paliwo napędowe do tego, by wierzyć w nas samych. Wierzyć w to, że jeśli będziemy się uczyć a przy tym ciężko pracować w określonej dziedzinie, odniesiemy sukces. To właśnie ten rodzaj pewności siebie, prowadzi ludzi do podejmowania trudnych wyzwań i nieustannego działania w obliczu niepowodzeń. Błędy pomyłki są nieodzowną częścią budowania pewności siebie oraz wzmacniania poczucia własnej wartości. Zdaniem Seligman (1975), osoby optymistyczne natrafiając na przeszkody traktują je, jako dające się zmienić; pesymiści natomiast, niepowodzenia przypisują własnym cechom.
Z kolei pewności siebie, określana jest przez (Bénabou i Tirole, 2002), jako wiara w siebie. W innej definicji (Lenney, 1977) czytamy, że pewność siebie rozumiana jest jako, oczekiwania jednostki co do wyników oraz świadomość swoich umiejętności i wcześniejszych wyników. Reasumując, pewność siebie to przede wszystkim wiara we własną wartości, umiejętności i możliwości. Na poczucie pewności siebie, znaczący wpływ ma to, czy dana osoba ocenia siebie jako osobę, która odnosi sukcesy, powodzenia w różnych dziedzinach życia i w ten sposób rozwija się, wzmacniając zaufanie do samego siebie.
A. Maslow twierdził, że pewność siebie oraz poczucie własnej wartości stanowią podstawę motywacji i potrzeb człowieka. Zarówno szacunek od innych ludzi, jak i poczucia szacunku do samych siebie, jest kluczowe dla każdego człowieka. W sytuacji, kiedy te potrzeby nie są spełnione, utrudniony może zostać prawidłowy rozwój i działanie jednostki w społeczeństwie.
Z kolei poczucie własnej wartości, zdaniem Morrisa Rosenberga, jest szeroką definicją samooceny, określająca ją jako cechę, na którą wpływ ma wiele różnych czynników i którą stosunkowo trudno zmienić. Z kolei Nathaniel Branden uważa, że poczucie własnej wartości składa się z dwóch odrębnych elementów, są nimi: poczucie własnej skuteczności lub przekonanie, że jesteśmy w stanie sprostać wyzwaniom życia oraz szacunek do samego siebie.
Jak sami widzimy, powyższe koncepcje są ściśle ze sobą powiązane. Uzupełniają się nawzajem. W artykułach, często więc używa się zamiennie tych sformułować, gdyż jako osobne elementy stanowią całość opisu tego zagadnienia.
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, osoby pewne siebie, są generalnie bardziej pozytywne – cenią siebie i ufają swojej ocenie. Ale przyznają się również, do swoich niepowodzeń i błędów, ucząc się na nich.
Czy więc istnieje w tym jednak negatywna pewność siebie?
Często mówi się o osobach z niską samooceną i to przeważnie one, jako pierwsze zasięgają pomocy u przyjaciół, czy też psychologów – chcąc skutecznie z nią walczyć. Nadmierna pewność siebie, często utożsamiana jest z niczym innym, jak narcyzmem. Zgodnie z definicją psychologiczną, narcyzm jest rezultatem zbyt wysokiej samooceny, skrajnego egoizmu oraz pragnienie podziwu. Osoby te często mylą konsekwentne dążenie do celu i wiarę w swoje umiejętności z przesadną koncentracją na “ja”, wymagajać jednocześnie od otoczenia ciągłego zachwytu, tym co już udało im się osiągnąć. Umiejętność wypośrodkowania między dwiema skrajnościami, takimi jak -niekonstruktywny wstyd i równie niekonstruktywna pycha- pozwala osiągnąć efekt stabilności emocjonalnej.
Warto więc zapamiętać, że pewność siebie zarówno na wysokim, jak i niskich poziomie może być szkodliwa, dlatego ważne jest, aby zachować zdrową równowagę. Realistyczny i autentyczny wgląd w samego siebie, jest często najlepszym rozwiązaniem.
Jak więc budować poczucie własnej wartości, co się na nią składa?
Wykonajmy małe ćwiczenia. Wyobraź sobie kogoś, kogo znasz, o którym myślisz, że jest bardzo pewny siebie. Teraz zastanów się, jakie cechy mają te osoby, które sprawiają, że w ten sposób je postrzegasz. Najprawdopodobniej jest to jedna lub więcej z tych rzeczy: sposób, w jaki mówią (ton, sposób emisji głosu, słowa), ich energia i entuzjazm oraz to, jak bardzo są ekspertami w danych tematach.
Możesz okazywać pewność siebie poprzez zachowanie, mowę ciała oraz tym, co i jak mówisz. Zwróć uwagę na elementy chociażby, takie jak, język ciała, czy też komunikacja twarzą w twarz. W przypadku języka ciała, kiedy odczuwamy niepokój, na przykład na spotkaniach, mamy tendencję do zmniejszania się, garbienia się, pochylania głowy oraz unikania kontaktu wzrokowego. Zwykłe siedzenie prosto, może sprawić, że poczujesz się mniej zestresowany i bardziej asertywny. Jeśli prowadzisz prezentację, przygotuj się na nią, rozłożenie dłoni i skierowanie ich lekko w stronę publiczności, pokazuje otwartość i chęć dzielenia się wiedzą i pomysłami. Pamiętaj, publika nie słyszy jak głośno bije Ci serce.
Kontakt z ludźmi jest ważny, a co istotniejsze, nieunikniony, więc utrzymuj kontakt wzrokowy podczas rozmowy. Choć w Czeczeci wyrazem szacunku jest nie patrzenie rozmówcy w oczy, to w większości krajów, to wyraz uwagi oraz poszanowania dla drugiego. Kontakt wzrokowy pokazuje, że interesujesz się tym, co mówi druga osoba i że bierzesz czynny udział w rozmowie. Odwracanie wzroku od rozmówcy może spowodować, że będziesz odebrany za osobę rozproszoną lub zaniepokojoną. Cała uwaga spowrotem skupi się na Tobie, co jeszcze bardziej wprawi Cię w zakłopotanie. Odpręż się i wsłuchaj w drugiego człowieka.
Oto kilka wzmacniaczy, które pomogą Ci w budowaniu pewności siebie.
- nie porównuj się do innych (dzięki temu zaoszczędzisz czas i energię),
- otaczaj się pozytywnymi ludźmi (bo kto jak nie Ty wiesz najlepiej, w jakim towarzystwie jesteś sobą. Bądź autentyczny i wiarygodny),
- dbaj o swoje ciało oraz umysł (ćwicz, medytuj, odpoczywaj),
- bądź dla siebie dobry i wyrozumiały,
- stawiaj czoła swoim lękom (kiedy masz się uczyć, jak nie teraz. Każdy moment jest dobry),
- pewności siebie, to również znajomości swoich mocnych stron (rób to, w czym jesteś dobry),
- asertywność (wiedz, kiedy powiedzieć „nie”),
- stawiaj sobie realistyczne cele (pamiętaj, wszystko co ważne i wartościowe rośnie w ciszy i skupieniu).
Podsumowanie
Pewność siebie w stopniu umiarkowanym i adekwatnym jest przejawem właściwego funkcjonowania samoświadomej jednostki. Śmiałość nadaje funkcję aktywną w relacji, jednostka – świat; człowiek staje się samoświadomym podmiotem wierzącym w siebie, w swoje cele i racje, próbującym przy tym, realizować swoje aspiracje i akceptowane wartości w realnej rzeczywistości. Pewność siebie, podobnie jak dobra samoocena, optymizm, pozwala oswajać świat, czynić go subiektywnie bezpiecznym, stabilnym i na tej drodze utrzymać równowagę wewnętrzną.
Każdy zmaga się z problemami związanym z pewnością siebie, w takim czy innym czasie. Na szczęście istnieje kilka rzeczy, które możesz zrobić, aby ją zwiększyć. Warto podjąć próby. Wreszcie pewność siebie zakorzenia się w tym, kim naprawdę jesteś. Będziesz w stanie zaakceptować swoje słabości, wiedząc, że nie zmieniają one Twojej samooceny. Będziesz także, mógł celebrować swoje mocne strony i wykorzystywać je pełniej.
Twoje działania będą zgodne z twoimi zasadami, dając ci większe poczucie celu. Zdobyte umiejętności, pozwolą Ci się pokazać, wstać i zabrać głos. Innymi słowy, będziesz mógł pokazać się, z jak najlepszej strony.
Czasami niska pewność siebie jest oznaką stanu zdrowia psychicznego, takiego jak depresja lub lęk. Jeśli Twoja pewność siebie koliduje z Twoją pracą, życiem towarzyskim
lub edukacją, rozważ rozmowę ze specjalistą zdrowia psychicznego. Nie bój się skorzystać z psychoterapii lub konsultacji psychologicznej. Terapeuta może zdiagnozować Cię, pomóc ci lepiej zrozumieć problem, zalecić leczenie i współpracować z Tobą, aby rozwinąć umiejętności budowania pewności siebie. Oprócz tego zawsze, w każdym dogodnym dla Ciebie czasie, możesz dołączyć do szkoleń z asertywności lub przeczytać ciekawe pozycje książek t.j.: “Pewność siebie” autorstwa Króla Artura, “Człowiek w teatrze życia codziennego” autorstwa Ervinga Goffmana czy też “Sztuka świadomego życia” Brandena Nathaniela.
Zapraszamy również do zapoznania się z naszymi innymi artykułami, oto kilka z nich:
Mindfulness – na czym polega, skąd się wzięło i jak rozwijać?
Stawianie granic – klucz do zdrowych relacji i dobrego samopoczucia
Bibliografia:
1. Behary, W.T. (2014). Dwa oblicza narcyzmu.
2. Bielecki, J. (2001). Poczucie pewności siebie i potrzeba bezpieczeństwa u jąkających się przed terapią i po terapii. Studia Psychologica, 2.
3. Burton, N.(2015). Self-Confidence Versus Self-Esteem. Psychology Today.
4. Harrison, G. (2014). Wielkie Ego. O obsesji budowania poczucia własnej wartości.
5. Rosenberg, M. (1989). Society and the Addescent Self-Image.
6. Seligman, M. E. P. (1999). Optymizmu można się nauczyć. Jak zmienić myślenie i swoje życie.
7. Schiraldi, G. R. (2007). Jak zwiększyć poczucie własnej wartości? Trening.
8. Zaborowski, Z. (2002). Koncepcja pewności siebie. Studia Psychologica, 3.