Przejdź do treści
Strona główna » Farmakoterapia

Farmakoterapia

Farmakoterapia

Farmakoterapia to dziedzina medycyny zajmująca się stosowaniem leków w celu leczenia chorób i dolegliwości. Leki psychotropowe mogą być stosowane doustnie, w postaci zastrzyków, maści czy kropli. W niniejszym tekście omówię podstawowe zagadnienia związane z farmakoterapią.

Rodzaje leków

Leki można podzielić na wiele kategorii, w tym na:

  • Leki przeciwbólowe: stosowane w celu łagodzenia bólu, np. paracetamol, ibuprofen, morfina.
  • Leki przeciwbakteryjne: stosowane w celu zwalczania infekcji bakteryjnych, np. penicylina, erytromycyna, ciprofloksacyna.
  • Leki przeciwgrzybicze: stosowane w celu zwalczania infekcji grzybiczych, np. flukonazol, itrakonazol, amfoterycyna B.
  • Leki przeciwwirusowe: stosowane w celu zwalczania infekcji wirusowych, np. acyklowir, oseltamiwir, lopinawir/rytonawir.
  • Leki przeciwnowotworowe: stosowane w celu zwalczania nowotworów, np. cisplatyna, paklitaksel, leukoworyna.
  • Leki przeciwdepresyjne: stosowane w celu leczenia depresji, np. selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), takie jak fluoksetyna czy sertralina, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, takie jak amitryptylina czy klomipramina.
  • Leki przeciwpadaczkowe: stosowane w celu leczenia padaczki, np. fenytoina, kwas walproinowy, lewetiracetam.
  • Leki przeciwhistaminowe: stosowane w celu łagodzenia objawów alergii, np. klemastyna, loratadyna, cetyryzyna.
  • Leki hormonalne: stosowane w celu regulacji poziomu hormonów w organizmie, np. estrogeny, gestageny, insulina.

Mechanizm działania leków

Leki mogą działać na organizm na wiele sposobów, w zależności od ich kategorii. Wśród mechanizmów działania leków możemy wyróżnić m.in.:

  • Blokowanie receptorów: niektóre leki blokują receptory w organizmie, co uniemożliwia lub utrudnia działanie innych związków chemicznych. Przykładem takiego leku jest propranolol, który blokuje receptory beta-adrenergiczne.
  • Zmniejszanie syntezy: niektóre leki zmniejszają produkcję lub syntezę związków chemicznych w organizmie. Przykładem takiego leku jest metotreksat, który hamuje syntezę kwasu

W tym tekście skupię się na farmakoterapii stosowanej przy leczeniu zaburzeń i chorób psychicznych.

Farmakoterapia jest jedną z metod leczenia zaburzeń i chorób psychicznych. Leki psychotropowe, czyli leki stosowane w psychiatrii, oddziałują na układ nerwowy i modyfikują jego aktywność. Dzięki temu wpływają na nasze zachowanie, myśli i emocje. Leki psychotropowe to zwykle substancje chemiczne, które wprowadzane są do organizmu w różny sposób – doustnie, dożylnie, przez skórę, a nawet w postaci zastrzyków.

Rodzaje leków psychotropowych

Istnieją różne rodzaje leków psychotropowych, które są stosowane w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych:

  • Leki przeciwdepresyjne: stosowane w leczeniu depresji, zaburzeń nastroju i zaburzeń lękowych. Leki te wpływają na poziom neuroprzekaźników, takich jak serotonina, noradrenalina i dopamina. Serotonina to neuroprzekaźnik, który odpowiada m.in. za nasze samopoczucie, nastroje, poziom lęku. Leki przeciwdepresyjne blokują zwrotny wychwyt serotoniny, co powoduje jej dłuższy pobyt w szczelinie synaptycznej. W ten sposób zwiększa się aktywność serotoniny, co wpływa na poprawę nastroju. Przykłady leków przeciwdepresyjnych to selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), takie jak fluoksetyna i sertralina, oraz trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, takie jak amitryptylina i klomipramina.
  • Leki przeciwpsychotyczne: stosowane w leczeniu psychoz, takich jak schizofrenia i zaburzenia afektywne dwubiegunowe. Leki te zmniejszają aktywność dopaminy w mózgu, co przyczynia się do zmniejszenia objawów psychozy. Dopamina to neuroprzekaźnik, który jest odpowiedzialny za nasze funkcjonowanie poznawcze i motywacyjne. Nadmierna aktywność dopaminy wiąże się z objawami psychozy, takimi jak halucynacje, urojenia, zaburzenia myślenia. Leki przeciwpsychotyczne blokują receptory dopaminowe w mózgu, co powoduje zmniejszenie aktywności dopaminy i łagodzi objawy psychozy. Przykłady leków przeciwpsychotycznych to typowe leki przeciwpsychotyczne, takie jak chloropromazyna i haloperidol, oraz atypowe leki przeciwpsychotyczne, takie jak olanzapina i risperidon.
 
  • Leki przeciwlękowe: stosowane w leczeniu zaburzeń lękowych i niektórych zaburzeń nastroju. Leki te działają głównie na receptory GABA w mózgu, które są związane z hamowaniem aktywności neuronalnej. GABA jest neuroprzekaźnikiem, który działa uspokajająco i zmniejsza lęk. Leki przeciwlękowe zwiększają aktywność GABA, co zmniejsza objawy lękowe. Przykłady leków przeciwlękowych to benzodiazepiny, takie jak diazepam i lorazepam, oraz leki z grupy leków przeciwlękowych innych niż benzodiazepiny (NBB), takie jak buspiron i pregabalina.
  • Leki stabilizujące nastrój: stosowane w leczeniu zaburzeń nastroju, takich jak zaburzenia afektywne dwubiegunowe (m.in. choroba afektywna dwubiegunowa). Leki te pomagają utrzymać stabilny nastrój i zmniejszyć skłonność do występowania epizodów manii lub depresji. Leki stabilizujące nastrój wpływają na poziom neuroprzekaźników, takich jak noradrenalina, serotonina i GABA. Przykłady leków stabilizujących nastrój to leki z grupy leków przeciwpadaczkowych, takie jak walproinian i karbamazepina, oraz leki z grupy litu, takie jak węglan litu.
  • Leki nasenne: stosowane w leczeniu bezsenności i zaburzeń snu. Leki te działają na układ nerwowy, zmniejszając aktywność neuronalną i łagodząc napięcie nerwowe. Leki nasenne to zwykle benzodiazepiny lub niebenzodiazepiny. Benzodiazepiny, takie jak flunitrazepam i temazepam, są skuteczne w krótkotrwałym leczeniu bezsenności, ale mogą powodować uzależnienie i tolerancję. Niebenzodiazepiny, takie jak zolpidem i zopiklon, są stosowane w leczeniu krótkotrwałej bezsenności i wydają się mniej uzależniające.

 

Leki psychotropowe to skuteczne narzędzia w leczeniu zaburzeń i chorób psychicznych. Jednak każdy lek ma swoje zalety i wady, a jego stosowanie wymaga starannego dobierania dawki i monitorowania skutków ubocznych. Zawsze powinno się stosować leki zgodnie z zaleceniami lekarza i w ramach planu leczenia.

Skutki uboczne

Skutki uboczne przyjmowania leków psychotropowych są bardzo ważnym zagadnieniem, które należy wziąć pod uwagę przy decyzji o rozpoczęciu leczenia oraz podczas monitorowania pacjenta.

  • Leki przeciwpsychotyczne: Skutki uboczne leków przeciwpsychotycznych zależą od rodzaju leku i dawki, ale mogą obejmować suchość w ustach, sedację, problemy z pamięcią i koncentracją, wzrost masy ciała, problemy z rytmem serca, problemy z oddawaniem moczu, problemy z seksualnością, drżenia, problemy z równowagą i koordynacją, bóle głowy, bóle mięśni i sztywność, zaburzenia widzenia i problemy z funkcjonowaniem wątroby i nerek. Niektóre leki przeciwpsychotyczne mogą również zwiększać ryzyko wystąpienia cukrzycy i chorób sercowo-naczyniowych.
  • Leki przeciwlękowe: Skutki uboczne leków przeciwlękowych obejmują senność, zmęczenie, dezorientację, zaburzenia pamięci, problemy z koordynacją, problemy z równowagą, suchość w ustach, biegunkę, problemy z oddawaniem moczu, problemy z erekcją i utratę libido. Leki przeciwlękowe mogą również powodować uzależnienie fizyczne i psychiczne oraz tolerancję, co oznacza, że ​​po pewnym czasie może być konieczne zwiększenie dawki, aby uzyskać ten sam efekt.
  • Leki stabilizujące nastrój: Skutki uboczne leków stabilizujących nastrój zależą od rodzaju leku i dawki, ale mogą obejmować nudności, wymioty, biegunkę, drżenie rąk, problemy z mową, senność, zaburzenia snu, problemy z oddawaniem moczu, problemy z tarczycą, zaburzenia krwawienia i problemy z funkcjonowaniem wątroby i nerek.
  • Leki nasenne: Skutki uboczne leków nasennych obejmują senność, zaburzenia snu, dezorientację, zaburzenia pamięci, zmniejszenie reakcji na bodźce, bóle głowy, zmęczenie i senność w ciągu dnia, nadmierną senność, biegunkę, zaburzenia trawienia i problemy z oddawaniem moczu.

Wszystkie leki psychotropowe powinny być stosowane zgodnie z zaleceniami lekarza, który będzie monitorować skutki uboczne oraz skuteczność leczenia. W przypadku wystąpienia skutków ubocznych należy skonsultować się z lekarzem i zapytać, czy dawkę lub rodzaj leku można zmienić, aby zmniejszyć te skutki.

 

Zapraszamy również do zapoznania się z naszymi innymi artykułami, oto kilka z nich:

Czy psychoterapia może być szkodliwa?

Do którego specjalisty wybrać się na konsultację?

Jak radzić sobie z żałobą?