Samobójstwo to szczególny rodzaj śmierci. Z jednej strony budzi współczucie, wyzwala duże pokłady empatii, a w skrajnych przypadkach nawet podziw. Z drugiej jednak strony rodzi kontrowersje, potępienie przez Kościół katolicki, rozpacz rodziny czy zarzut tchórzostwa. Dzisiejszy artykuł rozpoczyna cykl rozmyślań nad problematyką śmierci samobójczej. W I części cyklu poznamy najważniejszy czynnik poprzedzający zamach na własne życie. Przyjrzymy się cechom charakterystycznym osób ze skłonnością do zachowań samobójczych. Zastanowimy się też, czy proces wychowania odgrywa jakąś rolę w kształtowaniu podatności na szczególne zachowanie autodestrukcyjne, jakim jest śmierć.
To się zdarzyło naprawdę…
08.09.2021
-Makabryczny wypadek na Opolszczyźnie. Jak informuje nto.pl mężczyzna jechał osobowym volvo autostradą w kierunku Katowic. W pewnym momencie zatrzymał się na A4 tuż za wiaduktem, który biegnie na wysokości Strzebniowa (dzielnica Gogolina). Tam zostawił swój samochód i udał się w kierunku ogrodzenia. Następnie wszedł na wiadukt i skoczył na ruchliwą trasę. Mężczyzna zginął na miejscu.(*)
30.06.2021
-Tragedia na przejeździe kolejowym w miejscowości Uścianek Wielki (pow. ostrowski) na Mazowszu. W poniedziałkowy wieczór, 7 czerwca, tuż przed godziną 22, kierująca bmw Anna ominęła opuszczone rogatki i wjechała wprost pod pędzący pociąg relacji Białystok-Jelenia Góra. 35-latka z powiatu ostrowskiego nie miała żadnych szans na przeżycie. Zginęła na miejscu. Zdaniem śledczych 35-latka targnęła się na własne życie. Jak przekazała prokuratura, kobieta miała już wcześniej sygnalizować członkom rodziny myśli samobójcze.(**)
19.05.2021
-O sprawie 15-latki, która skoczyła z parkingu w centrum handlowym w Toruniu pisze portal ototorun.pl. Jak podaje, dziewczyna wyskoczyła z ostatniego piętra centrum handlowego przy ulicy Broniewskiego w środę około godz. 13. Pomimo próby reanimacji nastolatki, nie udało się jej uratować.(***)
Samobójstwo – utrata nadziei
Co pchnęło kierowcę volvo, kierowcę bmw, czyli panią Annę oraz 15-latkę do tak drastycznego posunięcia, jakim jest samobójstwo? Co takiego zadziało się w życiu tych ludzi, że stracili jakąkolwiek nadzieję i podjęli tak opłakaną w skutkach decyzję. I wreszcie, co o utracie nadziei w kontekście śmierci samobójczej sądzi Aaron Beck, amerykański psychiatra?
– Aaron Beck uważa, że najważniejszym czynnikiem poprzedzającym zamach na własne życie jest utrata nadziei. Nawet głęboka rozpacz, ale powiązana z nadzieją, zapobiega samobójczym zamachom – mówiła prof. Barbara Pilecka w rozmowie z Dorotą Krzemionką – Brózdą.(****)
Kierowca volvo, kierowca bmw, czyli pani Anna oraz 15-latka skutecznie targnęli się na własne życie. Dlaczego w obliczu trudności życiowych niektórzy ludzie są skłonni wybrać śmierć, jako alternatywę dla życia. Czy osoby takie wyróżniają się jakimiś szczególnymi cechami?
Cechy charakterystyczne osób ze skłonnością do zachowań samobójczych
–U tych osób znamienna jest sztywność poznawcza, tunelowe widzenie, które polega na tym, że nie widzi się innych rozwiązań, żadnej alternatywy. Towarzyszy temu tendencja do spostrzegania świata w dwóch barwach, tylko w czarnej lub białej.Powiązania między autodestrukcją i tunelowym widzeniem dostrzegano już u dzieci. Dlatego w krajach zachodnich już w przedszkolach uczy się dzieci, że należy dostrzegać różne rozwiązania jakiegoś trudnego problemu. Drugim ważnym czynnikiem, zdaniem Ringela, są tendencje autodestrukcyjne, które rodzą się na pożywce tłumionej agresji. Według Freuda, tłumiona agresja prowadzi do depresji, a ta z kolei do tendencji autodestrukcyjnych. Nad tłumioną agresją tracimy kontrolę, dochodzi do wybuchu w postaci samobójstwa lub zabójstwa. Jestem przekonana, że w każdym z nas ścierają się dwie siły: do rozwoju i do autodestrukcji – mówiła prof. Barbara Pilecka (*****)
Czy możemy zatem określić moment, kiedy kształtują się tendencje do zachowań autodestrukcyjnych, czyli wszelkich form zadawania sobie bólu, nie wyłączając tej ostatecznej – śmierci?
Profesor Barbara Pilecka w rozmowie z Dorotą Krzemionką – Brózdą powiedziała: -Głęboko wierzę, że jak mówił Ringel, zasadnicza postawa do życia kształtuje się w pierwszych latach życia i w dużej mierze zależy od rodziców. To oni mogą ukształtować postawę akceptacji lub też odrzucenia życia. Suicydolog amerykański Farberow twierdzi, że można nawet wyhodować samobójcę. (…)(******)
Wpływ sposobu wychowania na zachowania samobójcze
Drodzy Czytelnicy, zapewne stwierdzenie, że można wychować “samobójcę” wydaje się Wam nieprawdopodobne. Dlatego zasadne wydaje się postawienie w tym momencie pytania, w jaki sposób możemy wychować “samobójcę”?
Profesor Barbara Pilecka na podobnie sformułowane pytanie przez Dorotę Krzemionkę – Brózdę odpowiedziała:-Stawiając dziecku bardzo wysokie wymagania, które są niewspółmierne do jego możliwości i stale okazywać niezadowolenie. Często słyszę: “Jak nie zdasz matury, to co my zrobimy?(*******)
O tym, jak ważne jest formułowanie właściwych wymagań w stosunku do możliwości intelektualnych, emocjonalnych i fizycznych dzieci piszemy od dawna. Dużo miejsca poświęcamy też konieczności wspierania naszych pociech w różnych obszarach ich aktywności. Niestety statystyki usiłowanych i dokonanych samobójstw są zatrważające, zwłaszcza wśród osób niepełnoletnich. O skali występowania zachowań samobójczych, ich uwarunkowaniach, rodzajach i sposobach zapobiegania będziemy pisać w następnych częściach cyklu. Zapraszamy
(*)Skoczył z wiaduktu na autostradę. Zginął na miejscu, fakt.pl
(**)To wyglądało na wypadek. Anna wjechała wprost pod pociąg, Przerażająca prawda o tragedii w Uścianku Wielkim, fakt.pl
(***)Koszmar w Toruniu. Nastolatka skoczyła z ostatniego piętra parkingu centrum handlowego, fakt.pl
(****) Dorota Krzemionka – Brózda, Dlaczego ludzie odbierają sobie życie? Czy myśl o samobójstwie może być pociechą?Jakie są sygnały, że ktoś zamierza odebrać sobie życie? Co można wtedy zrobić?, psychologia.edu.pl
(*****)tamże
(******)tamże
(*******)tamże
Zapraszamy również do zapoznania się z naszymi innymi artykułami, oto kilka z nich:
Samobójstwo: jego uwarunkowania, zwiastuny i sposoby zapobiegania – część II