Samouszkodzenia są problemem, który dotyczy ok 14% osób w wieku 16-19 lat. Czym są samouszkodzenia?
Według ich definicji, są one zamierzonymi (nie przypadkowymi) działaniami autoagresywnymi. Mogą to być różne działania np. przerywające ciągłość skóry. Celem samouszkodzeń jest zastąpienie bólu psychicznego, jaki odczuwa jednostka, bólem fizycznym. Jest to traktowane przez jednostkę, jako forma regulacji emocji.
Często samouszkodzenia występują w parze z zaburzeniami osobowości, depresją, CHAD, uzależnieniem, zaburzeniami odżywiania. Występuje wiele rodzajów samouszkodzeń:
- cięcie się, drapanie, rozdrapywanie ran,
- bicie siebie, przypalanie, gryzienie,
- uderzanie głową w ścianę,
- robienie sobie samodzielnie tatuaży,
- wyrywanie sobie włosów, nakłuwanie,
- wkładanie przedmiotów,
Przyczyn samouszkodzeń może być wiele, jest to ucieczka od trudnych emocji, chęć zmniejszenia napięcia i informacja dla innych o przeżywanym cierpieniu. Są to także: poczucie bezradności, odrzucenia, osamotnienia, poczucie winy, złości, impulsywność, chęć zemsty, trudności szkolne, nieporozumienia z rodzicami i rówieśnikami. Młodzież i dzieci dokonujące okaleczeń, często nie wiedza jak i czy mają do kogo zwrócić się ze swoim problemem. W taki sposób wołają o pomoc. Dzieci, które sięgają po to rozwiązanie, często są zaniedbywane emocjonalnie, czują się odrzucone i unieważnione. Nie zostały nauczone łagodzenia i regulacji emocji. To co może podtrzymywać zachowania autodestrukcyjne to: negatywny stosunek do swojego ciała, większa tolerancja na ból i wrażliwość oraz większa impulsywność.
Samouszkodzenia leczy się terapią np. behawioralno- poznawczą czy dialektyczno-behawioralną. Nie ma jednak jednego, konkretnego nurtu polecanego w przypadku pacjenta z tendencjami autoagresywnymi. Ważne jest, aby zmieniać schematy radzenia sobie, które pacjent wypracował przez wiele lat. Poleca się także zadawanie prac pisemnych (np. napisanie autobiografii, opisanie swojej osoby) czy arteterapia.
Dyskusyjną kwestia w terapii z osoba dokonująca samouszkodzeń jest “negatywne zachowanie zastępcze”. Specjaliści nie są w tym temacie do końca zgodni. Rozwiązanie to, proponuje aby pacjent przez jakiś czas zastępował samouszkodzenia, nieinwazyjnym zachowaniem podobnym do tego, którego używał pacjent do tej pory. Nie jest to rozwiązanie długoterminowe I pacjent powinien dążyć do pełnej rezygnacji z niego.
Techniki odwracania uwagi również są przejściowym sposobem na radzenie sobie. W tym przypadku pacjent zamiast podejmować działania autodestrukcyjne, może włączyć telewizor, słuchać głośno muzyki. Warto używać ich na początku, kiedy jeszcze nie są dobrze rozwinięte inne, skuteczniejsze formy umiejętności, takie jak rozmowa z innymi. Docelowo, pacjent powinien być w stanie zostać sam na sam ze swoimi myślami, powinien zdobyć umiejętność rozmowy z innymi o swoim problemie. To jednak wymaga czasu, a techniki takie jak odwracanie uwagi czy zachowanie zstępcze, są dostępne od zaraz.
Pacjentom zaleca się ćwiczenie uważności, medytacje i ćwiczenia oddechowe. Ułatwiają one regulacje emocji, tak ważną przy problemie samookaleczania się.
Zapraszamy również do zapoznania się z naszymi innymi artykułami, oto kilka z nich:
Trauma wczesnodziecięca – jaki może mieć wpływ na dorosłość.