Na pewno większość z Nas kojarzy słowo wywiad. W codziennym życiu może kojarzyć się z formą rozmowy między osobą pytającą, a osobą pytaną, którą możemy znać z telewizji, radia, czy gazet. W psychologii wyróżniamy kilka rodzajów wywiadów, jednak dzisiaj zajmiemy się wywiadem seksuologicznym.
Na początek zadajmy sobie pytanie – czym jest zdrowie seksualne i dysfunkcje seksualne? Według Światowej Organizacji Zdrowia zdrowie seksualne to dobrostan fizyczny, emocjonalny, umysłowy i społeczny w zakresie seksualności człowieka. Dysfunkcje zaś określane są jako zaburzenia, które w pewien sposób uniemożliwiają człowiekowi uczestniczenie w stosunkach seksualnych w sposób przez niego pożądany.
Żeby mówić o badaniu psychologicznym w seksuologii należy uwzględnić trzy charakterystyczne elementy takie jak osoba diagnosty, podmiot/przedmiot badania oraz rodzaj badania. Diagnosta, to osoba, której zadaniem jest przeprowadzenie badania, korzystając ze swoich umiejętności i dostępnych narzędzi. Podmiotem/przedmiotem badania jest osoba z dysfunkcją lub sama dysfunkcja, z którą pacjent/klient przychodzi do diagnosty. Rodzajem badania może być wywiad seksuologiczny, badania kwestionariuszowe oraz inne narzędzia diagnostyczne.
Po co w ogóle jest wywiad seksuologiczny? Wypytywanie ma na celu zdiagnozowanie problemów seksualnych i zaproponowanie leczenia, które będzie dawało efekty. Wywiad seksuologiczny może również służyć, by ocenić na jakim poziomie wiedzy seksualnej znajduje się pacjent, jak wygląda jego postawa wobec seksu oraz jego zachowania seksualne.
Wywiad psychologiczny, a w tym wypadku wywiad seksuologiczny jest swobodną techniką diagnostyczną. Polega na dowolnej lub nieznacznie ustrukturyzowanej (schematycznej) rozmowie z badanym, która dotyka każdego aspektu życia. Wywiad jest jednym z kilku narzędzi diagnostycznych, które są używane do diagnozowania.
Wywiad seksuologiczny można podzielić na siedem części, które pokrótce zostaną opisane niżej.
W pierwszej kolejności podczas wywiadu pacjentowi zostaną zadane pytania o:
- jego imię i nazwisko,
- datę i miejsce urodzenia,
- wykształcenie,
- wykonywany zawód,
- stan cywilny,
- liczbę posiadanych dzieci (o ile osoba badana jest rodzicem),
- światopogląd,
- warunki mieszkaniowe oraz nałogi.
Pytania te mają na celu pomoc w zarysowaniu diagnoście obrazu osoby badanej.
Po zakończeniu tej części przychodzi czas na dowiedzenie się o historii chorób i schorzeń jakie są lub były obecne w życiu osoby badanej. Często diagnosta może poprosić osobę o dostarczenie dokumentacji medycznej w celu zapoznania się z jego historią medyczną.
Kolejnym aspektem, o który zapyta diagnosta jest środowisko rodzinne i okres dzieciństwa. W tej części wywiadu mogą paść pytania o środowisko wychowawcze, rodzeństwo i pozycję w nim, o relacje z rodzicami, charakterystykę rodziców (sposób bycia rodziców i inne aspekty), atmosferę panującą w domu rodzinnym oraz czy w tym okresie rozmawiano o seksie (czy dziecko może było świadkiem współżycia seksualnego rodziców i podobne), a także o przebieg nauki.
Po pytaniach o dzieciństwo mogą zostać zadane pytania o okres dojrzewania: czyli między innymi o:
- kompleksy okresu dojrzewania,
- źródła i rodzaj uświadomienia seksualnego i przeżycia mu towarzyszące,
- wiek rozpoczęcia masturbacji,
- inicjatywy w zawieraniu związków uczuciowych i seksualnych,
- wzajemność uczuciową i podobne czynności.
Kolejnym etapem wywiadu może być pytanie o aktualny związek partnerski:
- o wszystko co związane z obecnym partnerem,
- z konfliktami występującymi w związku teraźniejszym i poprzednich,
- o ocenę więzi partnerskich i inne aspekty związane między innymi z metodami zapobieganiu ciąży i emocje z nimi związane.
Przedostatnią częścią wywiadu jest zebranie informacji o aktualnym życiu seksualnym, czyli o wszystkim co związane z potrzebami seksualnymi, kontaktami dewiacyjnymi i dewiacjami seksualnymi, wpływem alkoholu na życie seksualne, kontakty z pornografią i inne.
Ostatnią część wywiadu związana jest z odpowiedziami na pytania o wyobrażenie siebie, innych (partnerów seksualnych), oczekiwań i potrzeb, ideału kobiecości i męskości i innych podobnych czynników.
Po przeprowadzeniu wywiadu, stanowi on przysłowiową „podkładkę”, która pomoże diagnozować problem, z którym przychodzi pacjent. Oprócz wywiadu ważne jest obserwowanie zachowania pacjenta podczas przeprowadzania wywiadu, a także jego wyglądu zewnętrznego czy specyfiki ubioru (jego schludności).
Ważne jest by pamiętać, że wywiad seksuologiczny nie może być jedynym narzędziem używanym podczas diagnozy. Zebranie informacji z wywiadu, obserwacji i kilku innych narzędzi może w pełni pozwoli pomóc pacjentowi z jego problemem.
BIBLIOGRAFIA:
Janus, M., Szulc, A. (2015). Seksuologiczne narzędzia diagnostyczne w Polsce i na świecie. Seksuologia Polska, 13(1), 31 – 35.
DEFINICJA WYWIADU: http://www.psychologia.net.pl/slownik.php?level=209
Prezentacja mgr Dominiki Selerskiej “Wywiad i diagnoza seksuologiczna”
Praca Zuzanny Jęchorek, Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa, Poznań