Kiedy mamy do czynienia z niepokojącymi symptomami dotyczącymi wątroby, nerki, czy nogi, to przeważnie nie mamy problemu z udaniem się do specjalisty po poradę. Niestety do problemów natury psychicznej nie jest już tak łatwo nam się przyznać. Jednym z powodów takiej sytuacji są mocno zakorzenione w naszym społeczeństwie stereotypy dotyczące korzystania z pomocy psychologicznej.
Co to jest stereotyp?
Stereotyp polega na przypisywaniu konkretnych właściwości i cech danym osobom, jedynie z racji przynależności do danej grupy, co jest nadmiernym uproszczeniem i generalizowaniem. Spośród różnych rodzajów stereotypów skupimy się dzisiaj na stereotypach dotyczących psychologów, a więc jednej z grup zawodowych związanych ze zdrowiem psychicznym. Wokół tego zawodu narosło wiele błędnych i krzywdzących skojarzeń. Dlatego wiele osób boi się iść ze swoimi problemami do psychologa lub nie wierzy w skuteczność spotkań z tym specjalistą. Dzisiaj postaramy się odczarować trochę zawód psychologa.
7 najczęściej spotykanych stereotypów na temat psychologa
Stereotyp 1
Idę do psychologa, więc jestem chory/a psychicznie
W Polsce często w taki sposób postrzegane są osoby korzystające z pomocy psychologicznej. Wielu z nas boi się niestety tego piętna. A prawda jest taka, że psycholog to człowiek, który pomaga ludziom w rozwiązywaniu stosunkowo prostych problemów. Jeżeli mamy problem z poczuciem własnej wartości, przeżywamy żałobę po stracie bliskiej osoby lub mierzymy się z mobbingiem w pracy, to konsultacje z psychologiem mogą okazać się wystarczające. Jeżeli musimy przepracować traumę z dzieciństwa lub mamy trudności ze zbudowaniem długotrwałej, satysfakcjonującej relacji partnerskiej, to wskazane jest szukanie wsparcia u psychoterapeuty. Wiele osób łączy jednak z sukcesem oba zawody, najpierw kończą studia psychologiczne, a następnie zdobywają certyfikat psychoterapeuty.
Poważne zaburzenia i choroby psychiczne leczy natomiast psychiatra, często we współpracy z psychoterapeutą.
Zakres usług świadczonych przez psychologa jest jednak znacznie szerszy i obejmuje również diagnozowanie dzieci i młodzieży, wydawanie orzeczeń psychologicznych oraz przeprowadzanie testów psychologicznych, które są między innymi podstawą przyjęcia do pracy lub warunkiem jej utrzymania.
Stereotyp 2
Wszyscy dowiedzą się o tym, że korzystam z pomocy psychologicznej
Niejednokrotnie myślimy, że jeśli pójdziemy do psychologa, to wszyscy się o tym dowiedzą. Trzeba w tym miejscu powiedzieć stanowczo – nie dowiedzą się! Psycholog jest zobowiązany do przestrzegania tajemnicy zawodowej i nie może ujawniać żadnych informacji członkom rodziny, znajomym czy pracodawcy pod groźbą utraty prawa wykonywania zawodu. W przypadku likwidacji prywatnego gabinetu specjalista może dokumentację pacjentów przekazać:
dla swojego superwizora (jego również obowiązuje bezwzględna tajemnica zawodowa),
do archiwum Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Stereotyp 3
Psycholog sam ma problemy, dlatego nie będę go dodatkowo obciążać
Psycholog jest zwykłym człowiekiem, więc musi stawiać czoło własnym problemom i zmartwieniom dnia codziennego. Jest jednak również specjalistą, przeszkolonym do pomagania innym osobom. Dysponuje zatem odpowiednimi technikami pracy, które zapewniają konstruktywną i bezpieczną relację z klientem. Traumatyczne przeżycia nie muszą obciążać psychologa, mimo że uważnie słucha i jest przez cały czas skupiony na swojej pracy. Profesjonalista potrafi oddzielić swoje emocje od emocji pacjenta. Gdyby z jakichś powodów to się jednak nie powiodło, to zawsze ma do pomocy swojego superwizora.
Stereotyp 4
Będę musiał/a ujawnić informacje, o których nie chcę mówić
Psycholog zawsze podąża za swoim klientem, a terapia nigdy nie odbywa się jego kosztem lub wbrew jego woli. Specjalista nigdy nie zmusza do opowiadania rzeczy, o których klient nie chce mówić. Powinien natomiast zadbać o taką atmosferę pracy, która będzie sprzyjać budowaniu wzajemnego zaufania i poczucia bezpieczeństwa. Jeśli tak nie jest warto o tym porozmawiać ze swoim psychologiem.
Stereotyp 5
Będę musiał/a przepracować swoje dzieciństwo
To zależy od rodzaju problemu z którym się borykamy. Jeżeli mamy problem z wystąpieniami publicznymi lub zespołem stresu pourazowego to może się okazać, że w tym konkretnym przypadku przepracowanie dzieciństwa nie jest konieczne. Jeżeli natomiast okaże się, że geneza naszego problemu sięga okresu dzieciństwa, to analiza i przepracowanie tzw. “wyzwalacza” naszych trudności mogą okazać się niezbędne.
Stereotyp 6
Psycholog, psychiatra i psychoterapeuta oznacza to samo, czyli specjalistę od emocji
Często zdarza się, że mylimy kompetencje poszczególnych specjalistów z zakresu zdrowia psychicznego. Psycholog, psychoterapeuta i psychiatra to różne zawody. O ich specyfice pisaliśmy w następujących artykułach:
Stereotyp 7
Dostanę leki po których będę się źle czuł/a
Psycholog nie jest lekarzem i nie przepisuje leków. Leczenie farmakologiczne może wdrożyć tylko psychiatra, który jest lekarzem. Jeżeli pacjent wymaga wspomagania farmakologicznego, to psycholog z uprawnieniami psychoterapeutycznymi współpracuje z psychiatrą. W wielu przypadkach nie ma jednak potrzeby przepisywania i przyjmowania leków w trakcie psychoterapii.
Zwiększa się społeczna świadomość i akceptacja dla zaburzeń naszej psychiki, ale w dalszym ciągu nie jest to zmiana zadowalająca. Dlatego tak ważne jest kontynuowanie różnych kampanii społecznych przybliżających nam specyfikę zaburzeń i jednostek chorobowych z obszaru zdrowia psychicznego.
Zapraszamy również do zapoznania się z naszymi innymi artykułami, oto kilka z nich:
Problemy etyczne w pracy psychologa
Czy warto studiować psychologię?
Wizualizacja w praktyce psychologicznej jako proces terapeutyczny