Psychodietetyka: Związki między sposobem odżywiania a kondycją psychiczną
Psychodietetyka to interdyscyplinarna dziedzina, która bada związki pomiędzy żywieniem a zdrowiem psychicznym. W ostatnich latach coraz więcej badań wskazuje na istotny wpływ diety na kondycję psychiczną i emocjonalną jednostki. Badania nad psychodietetyką sugerują, że sposób odżywiania może wpływać na kondycję psychiczną, a także na emocje i zachowanie jednostki. Zgodnie z badaniami, niektóre składniki diety, takie jak kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy z grupy B i minerały (m.in. żelazo, magnez, cynk), mogą odgrywać istotną rolę w regulowaniu nastroju i zmniejszaniu ryzyka wystąpienia depresji.
Ponadto, diety bogate w przetworzoną żywność, tłuszcze nasycone i cukry proste mogą być związane z większym ryzykiem wystąpienia zaburzeń nastroju, takich jak depresja i lęki. Częste sięganie po “junk food” może prowadzić do tzw. “cyklu cukrowego”, w którym poziom cukru we krwi gwałtownie wzrasta, a następnie gwałtownie spada, co może powodować zmiany nastroju, zmęczenie i podenerwowanie. Istnieją także badania sugerujące, że relacje społeczne i emocjonalne mogą wpływać na nawyki żywieniowe i preferencje żywieniowe danej osoby. Niektórzy ludzie mogą sięgać po jedzenie jako formę pocieszenia lub nagrody, co może prowadzić do nadmiernej konsumpcji żywności i ryzyka rozwoju zaburzeń jedzenia.
Psychodietetyka ma na celu zrozumienie kompleksowych interakcji między zdrowiem psychicznym a odżywianiem się. Wiedza na temat tych związków może pomóc w promowaniu zdrowego stylu życia, który uwzględnia zarówno aspekty psychologiczne, jak i dietetyczne.
Składniki żywności wpływające na nastrój:
- witaminy B6, B12, kwas foliowy – ich niedobór może wpływać na zaburzenia poziomu neuroprzekaźników m.in. serotoniny i dopaminy mających istotny wpływ na nasz nastrój,
- kwasy omega-3 i 6, kwasy EPA, DHA– niezbędne do prawidłowej pracy mózgu, działające przeciwzapalnie. Przyjmowanie kwasów omega-3 z pożywieniem może pozytywnie wpływać na naszą emocjonalność,
- kofeina– w umiarkowanych dawkach może skutkować poprawą nastroju, koncentracji, czujności. Przyjmowanie małych dawek wywołuje korzystniejsze efekty niż wysokie dawki, które z kolei mogą powodować nadmierną aktywność, niepokój czy bezsenność,
- tryptofan– aminokwas egzogenny (niewytwarzany przez organizm) – podczas jego przemian enzymatycznych powstaje serotonina (hormon szczęścia). Źródła tryptofanu: pestki dyni, słonecznika, ziarna sezamu, jaja, ryby, sery.
Psychodietetyka nie jest prostą odpowiedzią na problemy zdrowia psychicznego, ale może stanowić ważny element kompleksowej opieki zdrowotnej. Istnieje wiele czynników, które wpływają na nasze zdrowie psychiczne, a żywienie jest jednym z nich. Dlatego też warto dbać o swoje nawyki żywieniowe. Jednocześnie warto pamiętać o innych aspektach zdrowego stylu życia, takich jak aktywność fizyczna i odpowiedni sen.
Rodzaje relacji człowieka z jedzeniem
Relacje człowieka z jedzeniem są złożone i mogą różnić się między poszczególnymi jednostkami. Jedzenie jest nie tylko czynnością niezbędną do przetrwania, ale także odzwierciedleniem naszych emocji, nawyków i zachowań. Można wyróżnić następujące relacje:
-
a) Zdrowa: Osoby mają pozytywne podejście do jedzenia, traktują je jako ważny element dbania o zdrowie i dobre samopoczucie. Wybierają różnorodne, zrównoważone posiłki, starając się dostarczyć organizmowi odpowiednich składników odżywczych. Jedzą zgodnie z głodem i sytością, zwracając uwagę na sygnały, jakie wysyła im ich ciało.
b) Niekontrolowana: Jedzenie może być postrzegane jako źródło pocieszenia lub radzenia sobie ze stresem. Osoba ma problem w zachowaniu umiaru i kontroli. Może ona sięgać po jedzenie bez realnego głodu, co może prowadzić do nadwagi lub otyłości.
c) Zaburzenie jedzenia: W tym przypadku relacja z jedzeniem jest silnie zaburzona, często związana z niezdrowym postrzeganiem ciała i obsesyjnym myśleniem o jedzeniu. Może skutkować anoreksją, bulimią lub jedzeniem kompulsywnym. Te zaburzenia mają złożone podłoże psychologiczne i wymagają profesjonalnej pomocy.
- d) Orthoreksja: Osoby z orthoreksją mają obsesyjne dążenie do jedzenia tylko “zdrowych” produktów, mogą unikać wielu rodzajów żywności, uznając je za niezdrowe. To prowadzi do znacznego ograniczenia diety, a nawet izolowania społecznego, jeśli nie mogą znaleźć odpowiednich potraw.
- e) Emocjonalne jedzenie: Niektórzy ludzie jedzą w reakcji na emocje, takie jak smutek, złość lub nuda. Taki sposób może być formą pocieszenia lub nagrody, a jedzenie może prowadzić do niezdrowych nawyków żywieniowych, nadwagi i komplikować relację z jedzeniem.
- f) Społeczne jedzenie odnosi się do jedzenia w towarzystwie innych ludzi, na przykład podczas spotkań rodzinnych czy imprez. Społeczne aspekty jedzenia mogą wpływać na nasze nawyki żywieniowe i preferencje żywieniowe. Może również wpływać na nasze emocje i doświadczenia związane z jedzeniem.