Schizofrenia – z życia wzięte…
Ala poznała Janka jeszcze na studiach. To była miłość od pierwszego wejrzenia. Młodzi zaczęli planować wspólną przyszłość, która stanęła jednak pod znakiem zapytania w momencie wyjawienia przez mężczyznę pewnej rodzinnej tajemnicy. Okazało się bowiem, że mama mężczyzny od przeszło 30 lat to na co choruje, to schizofrenia. Mężczyzna zapewniał ukochaną, że on sam nigdy objawów tej choroby nie miał, przyznał jednak, że paraliżuje go strach na myśl o tym, że jego dzieci mogłyby w przyszłości zachorować na to schorzenie. Ala nie wiedziała, co ma powiedzieć. Coś tam kiedyś słyszała o tej chorobie….Coś, gdzieś przeczytała… Ale tak naprawdę niewiele o niej wiedziała.
Kobieta postanowiła jednak bliżej przyjrzeć się schizofrenii. Przeczytała wiele opracowań na temat tej choroby, konsultowała swoje wątpliwości ze specjalistami, rozmawiała z siostrą, która od 3 lat studiowała medycynę. Długo rozważała za i przeciw. W końcu podjęła decyzję. Zgodziła się zostać żoną Janka. To jednak nie wszystko. Młodzi podjęli jeszcze jedną, tym razem wspólną, niezwykle trudną decyzję. Postanowili, że nie będą mieli dzieci…
Schizofrenia – Polacy boją się osób chorujących na schizofrenię
Wielu z nas postrzega osoby cierpiące na schizofrenię, jako nieprzewidywalne i groźne. Boimy się kontaktu z ludźmi chorymi na to schorzenie, staramy się ich w miarę możliwości unikać, co potwierdza badanie opinii społecznej na temat “Stosunku Polaków do osób chorych na schizofrenię”. Badanie przeprowadzone zostało przez Instytut ARC Rynek i Opinia w ramach kampanii edukacyjnej “Życie bez nawrotów”, którego Partnerem Merytorycznym było Polskie Towarzystwo Psychiatryczne.
Badanie przeprowadzono jeszcze przed pandemią i wyciągnięto z niego bardzo niepokojące wnioski. Otóż 24 % badanych Polaków przyznało, że boi się osób ze ze schizofrenią, a 22 % uważa, że osoby z tą chorobą stanowią zagrożenie dla otoczenia. 9% respondentów stwierdziło nawet, że osoby te powinny być wykluczone z “normalnego życia”. 30% spośród badanych Polaków potrafiłoby zaakceptować schizofrenię u przyjaciela, a 26% z respondentów akceptuje możliwość, aby ich bliskim sąsiadem była osoba mająca rozpoznanie tej choroby. Z kolei pracować z taką osobą zdecydowałoby się jedynie 17% respondentów.(*)
Schizofrenia – objawy
Ze względu na mnogość objawów psychiatra Antoni Kępiński nazwał schizofrenię chorobą królewską. Pisał, że pozwalają one ujrzeć wszelkie cechy ludzkiej natury w katastroficznych rozmiarach. Do symptomów schizofrenii zaliczamy;
objawy pozytywne ( wytwórcze):
- omamy, czyli halucynacje (spostrzeganie, słyszenie czegoś, czego nie ma).
Chory słyszy głosy, które mogą prowadzić z nim dialog, komentować jego zachowanie, a nawet wydawać polecenia. Omamy w postaci wydawanych poleceń mogą skłonić chorego do targnięcia się na własne życie lub, co ma miejsce znacznie rzadziej, wywołać agresję wobec otoczenia.
- urojenia (fałszywe sądy, interpretacje rzeczywistości).
Chory może czuć się prześladowany, nękany, może mieć wrażenie, że mówią o nim w telewizji. Może mieć wrażenie, że osoby z jego najbliższego otoczenia zostały zmienione, podstawione przez kogoś z zewnątrz.
objawy negatywne:
- spowolnienie psychoruchowe,
- izolowanie się od ludzi,
- zobojętnienie uczuciowe,
- ograniczenie zainteresowań,
- zanik chęci i woli do działania.
Schizofrenia – przyczyny
Skłonność do zachorowania jest uwarunkowana genetycznie. Najbardziej narażone są osoby, u których w rodzinie pierwszego stopnia, rozpoznano tę chorobę. Jednak ogromny wpływ na ujawnienie się choroby mają czynniki epigenetyczne, czyli wpływające na ujawnienie się genu. Choroba może uaktywnić się w wyniku warunków wewnątrzmacicznych płodu, infekcji matki w czasie ciąży lub komplikacji podczas porodu, które doprowadziły do niedotlenienia mózgu. Nieodpowiednie wychowanie, dorastanie w rodzinie dysfunkcyjnej, zażywanie środków psychoaktywnych, to również potencjalne wyzwalacze choroby. Schizofrenię mogą wywołać także takie czynniki, jak traumatyczne wydarzenia, choroby somatyczne, doświadczenie przemocy i prześladowania ze strony innych osób. Pomimo podatności genetycznej, choroba nie zawsze się ujawni, gdyż jej rozwój zależy od wielu wskazanych czynników.
Schizofrenia – lubi młodość
Schizofrenia to choroba ludzi młodych – diagnozowana jest najczęściej między 20 a 30 rokiem życia (u mężczyzn statystycznie wcześniej niż u kobiet). Ludzie ci, do momentu usłyszenia diagnozy prowadzili w większości aktywne życie edukacyjne, zawodowe i społeczne, rozwijali swoje pasje oraz marzyli o karierze zawodowej. Dlatego to naturalne, że w ich głowach pojawia się wiele myśli i pytań, o to:
Co teraz ze mną będzie?
Czy skończę szkołę?
A czy znajdę pracę?
Czy założę rodzinę?
A czy nie odwrócą się ode mnie przyjaciele?
Czy będę się musiał leczyć do końca życia?
Schizofrenia – brak krytycznego myślenia
Osoba mająca objawy schizofrenii z reguł nie zdaje sobie sprawy z tego, że jest chora. Najczęściej neguje zmiany w swoim zachowaniu, gdyż ich po prostu nie widzi. Wynika to z tego, że w schizofrenii następuje rozdźwięk między tym, co chora osoba myśli, robi i czuje. Oznacza to, że schizofrenik nie potrafi dostosować do sytuacji swojego zachowania oraz uczuć. W efekcie następuje zaburzenie funkcjonowania chorego i rozpad jego osobowości.
Osoba cierpiąca na to schorzenie nie potrafi krytycznie myśleć, nie potrafi też realistycznie postrzegać swojej osoby, innych ludzi oraz relacji społecznych.
Schizofrenia – leczenie
W Polsce na schizofrenię choruje 385 tysięcy osób, czyli 1% społeczeństwa. 59% Polaków ma świadomość, że przy odpowiednim leczeniu chorzy na schizofrenię mogą prowadzić życie takie jak osoby zdrowe, czyli mogą być aktywni zawodowo i społecznie.(**)
W podjęciu leczenia przez osobę chorą na schizofrenię ogromną rolę odgrywa rodzina i przyjaciele. Raczej nie zdarza się, żeby chory sam u siebie rozpoznał schorzenie (zobacz: brak krytycznego myślenia). Co powinno zaniepokoić bliskich schizofrenika?
- zmiana w zachowaniu,
- wypowiadanie treści nie pokrywających się z rzeczywistością,
- popadanie w nadmierne skrajności (np. stawanie się nadmiernie religijnym),
- stopniowe wychodzenie z ról społecznych,
- izolowanie się od ludzi,
- zaprzestanie dbania o higienę.
Podstawową formą leczenia schizofrenii jest farmakoterapia i odbywa się ona w warunkach domowych. Kiedy chory znajdzie się w ostrej fazie choroby wymagana jest hospitalizacja. Wskazane jest jednak skracanie pobytu w szpitalu do minimum, żeby nie wyłączać chorego na zbyt długo z aktywności zawodowej i społecznej. Pojawiają się powoli możliwości terapii w pobliżu zamieszkania pacjenta (tzw. terapia środowiskowa), ale to
rozwiązanie dopiero raczkuje. W Polsce pacjenci poza tabletkami mają już dostęp do terapii długodziałającej podawanej raz na miesiąc. Terapia ta nie podlega jednak refundowaniu. Wiele do życzenia pozostawia również dostęp do opieki pozaszpitalnej.
W leczeniu schizofrenii wykorzystanie znajduje nie tylko farmakoterapia, ale również:
- psychoterapia,
- psychoedukacja,
- terapia zajęciowa,
- elektrowstrząsy (bardzo rzadko),
- odpowiednia dieta,
- aktywność fizyczna.
(*) Dlaczego Polacy boją się chorych na schizofrenię?, Medexpress.pl,
(**) Dlaczego Polacy boją się chorych na schizofrenię?, Medexpress.pl