Uzależnienie behawioralne to próba ucieczki od rzeczywistości poprzez zmianę stanu psychicznego, co daje złudzenie bezpieczeństwa i komfortu emocjonalnego. Zależność jest formą niewolnictwa, która ogranicza osobiste możliwości. Każde uzależnienie jest przeszkodą na drodze do samorealizacji i jest poważnym problemem społecznym, ponieważ w wyraźnej formie może mieć tak negatywne konsekwencje, jak utrata zdolności
do pracy, konflikty z innymi, popełnianie przestępstw. Ponadto jest to najczęstszy rodzaj odchylenia, który w taki czy inny sposób wpływa na każdą rodzinę. Od czasów starożytnych różne formy uzależniających zachowań nazywano szkodliwymi lub szkodliwymi nawykami, odnosząc się do picia, przejadania się, hazardu i innych uzależnień. We współczesnej literaturze medycznej szeroko stosuje się termin „patologiczne nawyki”. Termin
W literaturze specjalistycznej używany jest synonim zachowania zależnego – zachowanie uzależniające.
W tłumaczeniu z angielskiego „uzależnienie” oznacza „tendencję”, „zły nawyk”. Jeśli zwrócimy się do historycznych korzeni tego pojęcia, to „addictus” (łac.) – „ten, kto jest związany długami” (skazany na niewolę za długi), innymi słowy, jest to osoba znajdująca się w głębokim niewolnictwie zależność od jakiejś nieodpartej siły. Pewną zaletą terminu „zachowanie uzależniające” jest jego międzynarodowa transkrypcja, a także możliwość zidentyfikowania osoby o podobnych nawykach jako „uzależnionego” lub „osobowości uzależniającej”. Zachowanie zależne jako rodzaj zachowania osobowości dewiacyjnej ma wiele podgatunków, różniących się głównie przedmiotem uzależnienia. Teoretycznie w określonych warunkach mogą to być dowolne przedmioty lub formy aktywności: pieniądze, praca, ćwiczenia fizyczne. W rzeczywistości częściej spotykane są następujące przedmioty uzależnienia: substancje psychoaktywne – legalne i nielegalne narkotyki, alkohol, jedzenie, gry, seks, religia i kulty religijne.
Zgodnie z wymienionymi obiektami wyróżnia się następujące formy zachowań zależnych:
- uzależnienie chemiczne (palenie, uzależnienie od narkotyków, uzależnienie od narkotyków, uzależnienie od narkotyków, uzależnienie od alkoholu),
- zaburzenia odżywiania (przejadanie się, głód, odmowa jedzenia),
- zachowania związane z hazardem, uzależnienia seksualne (hiperseksualność, rozwiązłość, fetyszyzm, pigmalionizm, transwestytyzm, ekshibicjonizm).
Wspólną cechą wszystkich uzależnień jest zaburzona kontrola impulsów, którym osoba z takimi problemami nie jest w stanie się oprzeć, a poddanie się im przynosi poczucie ulgi. Różne formy zachowań uzależnieniowych mają tendencję do łączenia się lub zlewania ze sobą, co świadczy o wspólności mechanizmów ich funkcjonowania. Na przykład palacz z wieloletnim stażem, po rzuceniu palenia, często odczuwa ciągłą chęć jedzenia i szybko przybiera na wadze. Osoba uzależniona od heroiny zazwyczaj stara się utrzymać remisję za pomocą lżejszych narkotyków lub alkoholu. Dlatego, pomimo pozornych różnic zewnętrznych, rozważane formy zachowań mają zasadniczo podobne mechanizmy psychologiczne. W związku z tym wyróżnia się ogólne oznaki zachowań uzależniających.
Przede wszystkim zależne zachowania jednostki przejawiają się w uporczywym dążeniu do zmiany swojego stanu psychofizycznego. Na zewnątrz może to wyglądać na walkę z samym sobą, a częściej – na utratę samokontroli. Zachowanie zależne to ciągły proces powstawania i rozwoju uzależnienia. Uzależnienie ma początek, często niewinny indywidualny przebieg ze wzrostem uzależnienia i skutkiem. Motywacja zachowań uzależniających jest różna na różnych etapach uzależnienia. Na przykład proces uzależnienia od narkotyków może mieć następujące etapy. Początkowo pod wpływem subkultury młodzieżowej lek wprowadzany jest na tle epizodycznego używania, pozytywnych emocji i kontroli osobistej.
Stopniowo kształtuje się stały indywidualny rytm używania przy względnym zachowaniu samokontroli. Ten etap często nazywany jest etapem uzależnienia psychicznego, kiedy przedmiot rzeczywiście pomaga na krótką chwilę poprawić stan psychofizyczny. Stopniowo następuje przyzwyczajenie do coraz większych dawek narkotyku, jednocześnie nawarstwiają się problemy społeczne i psychologiczne oraz nasilają się nieprzystosowawcze stereotypy zachowań. Kolejny etap charakteryzuje się wzrostem częstości stosowania w dawkach maksymalnych, pojawieniem się objawów uzależnienia fizycznego w połączeniu z objawami zatrucia, zespołem abstynencyjnym i całkowitą utratą kontroli. Towarzyszą temu rażące zmiany osobowości (aż do zaburzeń psychicznych) i wyraźne niedostosowanie społeczne. W późniejszych etapach zażywania narkotyków dawki są zmniejszane, używanie nie prowadzi już do wyzdrowienia. W rezultacie – izolacja społeczna i katastrofa (przedawkowanie, samobójstwo, AIDS).
Czas trwania i charakter etapów zależą od charakterystyki obiektu, np. od rodzaju substancji odurzającej oraz indywidualnych cech osoby uzależnionej. Inną charakterystyczną cechą zachowań uzależnieniowych jest ich cykliczność. Fazy jednego cyklu można scharakteryzować następująco: obecność wewnętrznej gotowości do zachowania uzależniającego – wzmożone pragnienie i napięcie – oczekiwanie i aktywne poszukiwanie obiektu uzależnienia – uzyskanie przedmiotu i osiągnięcie określonych doznań – odprężenie; faza remisji (względny odpoczynek). Następnie cykl jest powtarzany z indywidualną częstotliwością i ekspresją. Na przykład dla jednego uzależnionego cykl może trwać miesiąc, dla innego – jeden dzień.
Jedzenie, podobnie jak narkotyki, jest wybierane nieświadomie, aby chronić przed afektami dziecięcymi (na przykład depresją i lękiem). W rezultacie możesz kontrolować spożycie żywności. Osoba może w niekontrolowany sposób wchłaniać jedzenie lub wręcz przeciwnie, poświęcać całą swoją siłę, aby kontrolować swój apetyt. Takie zachowanie powstaje na tle faktu, że współczesne środki masowego przekazu dosłownie narzucają wizerunek szczupłej urody jako ideału. Ponadto w wielu kulturach pożywienia jest bardzo dużo, co również stwarza warunki do niewłaściwych zachowań żywieniowych. Wraz ze wzrostem standardu życia rośnie też częstość występowania zaburzeń odżywiania.
Ogólnie rzecz biorąc, uzależnienia od jedzenia NIE stanowią poważnego zagrożenia dla jednostki lub społeczeństwa. Jednocześnie tak skrajne warianty uzależnienia od jedzenia jak anoreksja nerwicowa („brak chęci istnienia”) i bulimia neurotyczna ( „wilczy głód”) są problemami niezwykle poważnymi i nie do pokonania. Nazwa „jadłowstręt psychiczny” może być myląca, ponieważ sugeruje, że głównym problemem w tym przypadku jest utrata apetytu. Tak naprawdę problem wiąże się z fanatycznym pragnieniem szczupłej sylwetki i wszechogarniającym lękiem przed przytyciem. Zachowanie w jadłowstręcie psychicznym może objawiać się odmową jedzenia lub surowymi ograniczeniami dietetycznymi. Na przykład codzienna dieta dziewczynki może składać się z połowy jabłka, pół jogurtu i dwóch kawałków ciasteczek. Towarzyszyć temu mogą również wymioty, przyjmowanie środków przeczyszczających, nadmierna aktywność fizyczna oraz stosowanie środków tłumiących apetyt. Jednocześnie następuje zdecydowanie wyraźna utrata masy ciała. Charakterystyczną obsesją na punkcie konkretnej superwartościowej idei jest posiadanie astenicznej sylwetki.
Zaburzenie z reguły rozpoczyna się przed okresem dojrzewania, prowadzi do zaburzeń rozwoju seksualnego, w tym do spowolnienia wzrostu ciała, które często jest odwracalne w okresie remisji. Na etapie ostrego wyniszczenia (wyczerpania) pojawiają się zaburzenia neurofizjologiczne: niezdolność do koncentracji, szybkie wyczerpanie psychiczne. Osoby z innym uzależnieniem od jedzenia – bulimią nerwicową – zwykle mają względnie prawidłową wagę. Bulimia to nie choroba, a nie tylko nawyk. Jest to wzorzec behawioralny, który wynika z wielu przyczyn i jest zakorzeniony w kulturze, w której bulimia wydaje się bardziej rozpowszechniona.
Na przykład ludzie mogą mieć zaburzone zachowania żywieniowe według jednego ze schematów:
napadowe wchłanianie dużej ilości pokarmu (apetyt pojawia się niespodziewanie); stałe odżywianie (osoba je bez przerwy); brak sytości (osoba zjada ogromną ilość jedzenia bez uczucia sytości); nocne karmienie (napady głodu występują w nocy). Wiele osób powszechnie używa chemikaliów, takich jak alkohol, kawa, środki uspokajające. Większość z nich udaje się zachować kontrolę nad swoim używaniem przez całe życie, a tylko nieliczni stają się prawdziwymi niewolnikami nałogu.
W szerokim znaczeniu uzależnienie chemiczne (inne nazwy – lecznicze, narkotyczne) oznacza uzależnienie od używania jakichkolwiek substancji psychoaktywnych, które pod tym względem dzielą się na legalne (tytoń, alkohol, narkotyki) i nielegalne (kokaina, pochodne konopi, opiaty itp.) .) narkotyki. W tej sekcji rozważymy jedną z najniebezpieczniejszych form uzależniających zachowań – uzależnienie od nielegalnych narkotyków.
Na czym polega terapia uzależnień behawioralnych?
Walka z uzależnieniem behawioralnym zależy głównie od woli i motywacji osoby uzależnionej. Leczenie jest terapią długotrwałą, trudną, często nieskuteczną. Przede wszystkim stosuje się terapię poznawczo-behawioralną oraz dialog motywacyjny. Celem psychoterapii jest analiza zachowań lub sytuacji, które przyczyniają się do określonych zachowań, a następnie zmiana złych nawyków i poznanie nowych, skutecznych sposobów
radzenia sobie z problemami i emocjami. Często łączone są: terapia indywidualna, grupowa i rodzinna. Inną często stosowaną metodą jest farmakoterapia – jej celem jest ustabilizowanie nastroju lub zmniejszenie depresji, która może towarzyszyć uzależnieniom.
Zapraszamy również do zapoznania się z naszymi innymi artykułami, oto kilka z nich:
Mechanizmy uzależnienia
Bibliografia:
- M. Rowicka, Uzależnienia Behawioralne. Profilaktyka i Terapia, Krajowe Biuro do spraw Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2015.
- Zmanovskaya E. V. Deviantology: (Psychologia zachowań dewiacyjnych): podręcznik zasiłek dla studentów uniwersytetu. wyd. 5. Moskwa: Izd. Centrum “Akademiya”,288 s.
- Egorov A. Yu., Igumnov SA Klinika i psychologia zachowań dewiacyjnych.Petersburg: Rech, 2010. 398 s.
- Aimedov K.V. Osobiste cechy nastolatków cierpiących na uzależnienie od komputera Nauka i edukacja: dziennik. Południe nauki Centrum Narodowej Akademii Nauk Ukrainy. 2012. nr 6 (Psychologia). s. 9-13.
- Zołotowa G.D. Współczesne poglądy społeczno-pedagogiczne na problem nałogowych zachowań dzieci // Pedagogika społeczna: teoria i praktyka. 2013. nr 1.s. 61-70.
- Samoilenko N.I Współczesne podejścia do profilaktyki zachowań uzależnieniowych młodzieży w placówce ogólnokształcącej // Pedagogika i psychologia: kol. nauki Pracuje 2016. Wydanie 53. s. 350-358.
- Maksimova N.Yu. Diagnoza psychologiczna tendencji do zachowań uzależniających Vrachebnoe delo. 2017. nr 7 (1144). s. 162-168.
- Uzależnienia behawioralne erotomania, pornografia hazard, siecioholizm i gry
- Czysta przyjemność czy uzależnienie? Gdy zawodzi samokontrola – dr Jacek B…
- Process or Behavioral Addictions